بیشترین معلولان نیازمند در خراسان رضوی
یکی از عواملی که نابرابری های اجتماعی و اقتصادی و شکاف بین فقیر و غنی را بیشتر می کند، مسئله تأمین مسکن است. افرادی هم که در این زمینه قدرتی ندارند، ازجمله معلولان، در معرض بیشترین نابرابری و تبعیض در مسکن قرار دارند. اصل31 قانون اساسی می گوید دسترسی به مسکن «متناسب با نیاز» حق هر فرد و خانواده ایرانی است و فراهم کردن زمینه لازم برای تأمین آن مبتنی بر اولویت های گروه های اجتماعی در معرض طرد و فقر، یکی از تکالیف دولت هاست. بر اساس تعریفی که بازوی پژوهشی مجلس ارائه کرده، مقصود از «مسکن متناسب با نیاز» هم چیزی بیش از داشتن سقفی بالای سر فرد است و این عبارت، حق زندگی ایمن و شایسته در یک خانه مناسب را شامل می شود. این حق، هفت بُعد «امنیت قانونی در دوره تصدی»، «فراهم بودن خدمات و زیرساخت ها»، «پرداخت پذیری»، «قابلیت سکونت»، «دسترس پذیری»، «موقعیت مکانی» و «تناسب فرهنگی» را شامل می شود.
این ها را گفتیم تا برسیم به این نکته که بر اساس گزارش جدید مرکز پژوهش های مجلس، خراسان رضوی استانی است که در مجموع بیشترین تعداد افراد فقیر معلول تحت حمایت سازمان بهزیستی در آن زندگی می کنند. به بیان دیگر، خراسان رضوی در جدول معلولان زیرپوشش بهزیستی برحسب دهک های درآمدی در سال1402 همواره در فهرست سه استان نخست دهک های یک تا هفت قرار دارد. 18هزارو296 نفر از معلولان استان ما در دهک درآمدی یکم (کم درآمدترین)، 20هزارو732 معلول در دهک دوم، 16هزارو661 معلول در دهک سوم، 13هزارو385 معلول در دهک چهارم، 10هزارو712 معلول در دهک پنجم و 8هزارو767 معلول در دهک ششم قرار دارند و وضعیت دهک درآمدی 17هزارو599 نفر نیز نامشخص است. خلاصه اینکه از مجموع 106هزارو152 معلول خراسان رضوی، 88هزارو553 نفر در دهک های یک تا هفت هستند که 55هزارو689 نفر آن ها در سه دهک نخست جای می گیرند و جزو فقیرترین معلولان هستند.
خراسان رضوی؛ تحقق 100درصدی تعهد بهزیستی
براساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس، خراسان رضوی بیشترین تعداد معلولان نیازمند را در خود جای داده است و از سوی دیگر، بیشترین معلولان بدون مسکن هم در همین استان ساکن هستند، اما داده هایی که بهزیستی خراسان رضوی در اختیار ما قرار داده است، حاکی از آن است که این استان در فاصله سال های 1398 تا پارسال، 100درصد تعهداتش در زمینه واگذاری واحدهای مسکونی به معلولان و مددجویان را انجام داده است. به عبارت دیگر، هزار و 131 واحد مسکونی در سال1398، هزار و 69 واحد مسکونی در سال1399، هزار و 53 واحد مسکونی در سال1400 و هزار و 111 واحد مسکونی در سال1401 به معلولان و مددجویان استان واگذار و تعهد بهزیستی استان 100درصد محقق شده است. در سال1402 اما قصه واگذاری واحدهای مسکونی کمی با سال های قبل متفاوت است؛ در این سال، بهزیستی استان هزار و 392 واحد مسکونی را به معلولان و مددجویان واگذار کرده و این درحالی است که واگذاری هزار و 23 واحد به بهزیستی استان تکلیف شده بود. به بیان دیگر، پارسال بهزیستی خراسان رضوی در این زمینه 130درصد تحقق تعهد داشته است. بهزیستی خراسان رضوی آماری از تعداد معلولان نیازمند مسکن استان در اختیار ما قرار نداده و از سوی دیگر از تحقق 100 درصدی تکلیف خود در واگذاری واحدهای مسکونی به معلولان می گوید، اما با یک حساب و کتاب نه چندان پیچیده، می توان به این نتیجه رسید که هنوز تعداد زیادی از معلولان در حسرت سقف هستند. بر اساس گزارش بازوی پژوهشی مجلس در سال1401، تعداد 10 هزار و525 معلول بدون مسکن در خراسان رضوی وجود داشته اند. داده های بهزیستی استان هم از واگذاری 1111 واحد مسکونی در همان سال به معلولان حکایت دارد؛ به عبارت دیگر در سال1401، 9 هزار و414 معلول استان که نیازمند مسکن بوده اند، از چتر حمایتی قانون حمایت از معلولان خارج مانده اند؛ ساده ترش می شود اینکه آن چتر حمایتی آن قدر کوچک بوده که فقط 10.5درصد معلولان توانسته اند زیر آن جای بگیرند و مابقی محروم مانده اند.
از کمبود اعتبارات تا ناتوانی در تمام کردن عملیات ساخت
غلامرضا خالدی، معاون مشارکت های مردمی و اشتغال بهزیستی خراسان رضوی، هم در گفت وگو با خبرنگار شهرآرا درباره حمایت های بهزیستی از معلولان در زمینه تأمین مسکن می گوید: این حمایت ها پرداخت کمک بلاعوض برای ساخت یا خرید واحد مسکونی به مددجویان زیرپوشش یا عضو خانوار، پرداخت کمک بلاعوض ودیعه به سرپرستان خانواده های زیرپوشش، پرداخت کمک بلاعوض ودیعه مسکن، معرفی معلولان و مددجویان برای بهره مندی از معافیت هزینه های صدور پروانه ساختمانی و حق انشعاب آب، برق، گاز و فاضلاب و معرفی برای دریافت تسهیلات ودیعه مسکن برابر با مبلغ قول نامه را شامل می شود. به گفته او، شرط بهره مندی از تسهیلات حوزه مسکن هم داشتن پرونده فعال در بهزیستی استان، بدون مسکن بودن یا داشتن مسکن غیرمقاوم است. به گفته خالدی، بهزیستی استان از زمان ابلاغ قانون حمایت از معلولان تعهداتش را در زمینه واگذاری مسکن به این قشر به صورت 100درصد انجام داده است، اما چالش هایی نیز در این مسیر وجود دارد که از آن جمله می شود به این موارد اشاره کرد: کمبود شدید اعتبارات در بخش تعمیر و ودیعه مسکن و لزوم افزایش اعتبار در این زمینه باتوجه به تورم موجود، تسهیل در امکان خرید واحدهای مسکونی دارای سند قول نامه ای، ناتوانی مددجویان در تمام کردن عملیات ساخت، لزوم افزایش کمک بلاعوض 200میلیون تومانی باتوجه به تورم موجود و افزایش هزینه های ساخت یا خرید واحد مسکونی و نداشتن ضامن برای بهره مندی از تسهیلات بانکی.
خراسان رضوی؛ دارای بیشترین معلولان بی مسکن
گزارش مرکز پژوهش های مجلس نشان می دهد که تا سال1401 در مجموع 115 هزار و 208 معلول بی مسکن در صف انتظار خدمات مسکن سازمان بهزیستی قرار داشته اند. از این تعداد، 50 هزار و 825 نفر سرپرست خانوار معلول، 52 هزار و 570 معلول مجرد بیش از بیست سال و 11 هزار و 813 خانوار با دست کم دو عضو معلول بوده اند. خبر بد اینکه در همان سال، براساس یافته های همین گزارش، خراسان رضوی بیشترین معلولان بدون مسکن کشور را در خود جای داده بود، یعنی 10 هزار و 525 نفر. پس از استان ما هم فارس با 7هزار و 278 نفر و کرمان با 6 هزار و 445 نفر در جایگاه های بعدی قرار گرفته بودند. این آمار معادل نیاز کل افراد زیرپوشش بهزیستی کشور به خدمات مسکن نیست و به گفته برخی کارشناسان بهزیستی، جمعیت 115 هزار و 208 نفری معلولان بدون مسکن فقط معرف نمایی از بدترین اشکال سکونت همچون بدمسکنی، زندگی در حاشیه شهرها و بافت های فرسوده، کپرنشینی و سکونت در واحدهای استیجاری نامناسب، در میان این قشر است. مرکز پژوهش ها البته با ارائه توضیح اعلام کرده که تعداد افراد معلول بدون مسکن یا ساکن در واحدهای مسکونی نامناسب بیش از آمار اعلام شده است.
چالش ها و راهکارها
نبود داده های دقیق و خلأ ارزیابی های مستمر سالانه از عملکرد قانون یکی از مهم ترین چالش های اجرایی فصل مسکن قانون حمایت از معلولان به روایت مرکز پژوهش های مجلس است. ابهام در مبلغ مصوب اعتبارات ماده17، نبود تناسب میان میزان اعتبارات مصوب ماده17 با نیازهای معلولان، نبود ردیف اعتباری متناسب با عناوین فصل های قانون حمایت از معلولان و... برخی دیگر از این چالش هاست. تعیین مصادیق اقدامات حمایتی در آیین نامه ماده17 قانون حمایت از معلولان، ایجاد ردیف بودجه فصل مسکن در قوانین بودجه سالانه، اصلاح بانک اطلاعات مسکن حمایتی در بهزیستی و وزارت راه وشهرسازی، تعیین تکلیف و تسریع در پرداخت تسهیلات موضوع ماده17 برای معلولان، تعیین سازوکار نظارت بر تمرد از اجرای قانون و... نیز برخی راهکارهای پیشنهادی بازوی پژوهشی مجلس برای رفع مشکلات حوزه تأمین مسکن معلولان است.
احکام فصل 6 قانون حمایت از معلولان
ماده17: وزارت راه وشهرسازی و دستگاه های مربوط مکلف اند متناسب با ارائه تسهیلات ارزان قیمت و سایر اقدامات حمایتی از سازندگان واحدهای مسکونی ازجمله انبوه سازان، تعاونی ها و بخش خصوصی، تعهد لازم را برای اختصاص حداقل 10درصد واحدهای مسکونی باکیفیت و مناسب سازی شده به معلولان بدون مسکن به صورت ارزان قیمت با معرفی سازمان از سازندگان مذکور اخذ و بر اجرای آن نظارت کنند. ماده18: سازمان ملی زمین و مسکن مکلف است زمین موردنیاز ساخت واحدهای مسکونی معلولان بدون مسکن را به صورت اجاره بلندمدت 99ساله تأمین کند و برای یک بار در اختیار افراد مذکور یا تعاونی ها و مؤسسات خیریه مسکن ساز موردتأیید سازمان قرار دهد. ماده19: معلولان از پرداخت هزینه های صدور پروانه ساختمانی، آماده سازی زمین، عوارض نوسازی و همچنین حق انشعابات آب، برق، گاز و دفع فاضلاب منطبق با الگوی مسکن مصوب معاف هستند.
نظر شما